Jarosław Kuźniar in Brief Nov. 13, 2025

Koniec najdłuższego shutdownu w historii USA

  • Trump i Epstein - nowe emaile budzą pytania 
  • Holenderscy gangsterzy wysadzają bankomaty w Europie
  • Ameryka kończy produkcję jednocentówki po 230 latach

---

Rząd Stanów Zjednoczonych wraca do pracy po 43 dniach. To najdłuższy shutdown w historii kraju. Ponad milion pracowników federalnych pracowało bez wynagrodzenia, niektóre loty zostały odwołane, a 42 miliony Amerykanów bało się o swoje kupony żywnościowe. 

Ustawa budżetowa finansuje rząd tylko do 30 stycznia, kolejny shutdown może nastąpić już wczesną wiosną. Ten ostatni shutdown obnażył podziały w Partii Demokratycznej. Liberalna część domaga się twardego działania przeciwko Trumpowi. Sondaż Reutera pokazuje, że Amerykanie obwiniają obie partie niemal równo - 50 procent wskazuje na Republikanów, 47 na Demokratów.

Demokraci nie wywalczyli najważniejszego ze swojej perspektywy, czyli gwarancji utrzymania dopłat do służby zdrowia. Wygasają wkrótce - dostali tylko obietnicę głosowania w Senacie. 

---

Ujawniono maile, które stawiają nowe pytania o powiązania Trumpa z Jeffreyem Epsteinem. W wiadomości z 2019 roku Epstein napisał, że Trump "wiedział o dziewczynach". Nie wiadomo dokładnie, co ta fraza oznacza. W innym mailu Epstein stwierdził, że Trump "przychodził do jego domu wiele razy" i "nigdy nie dostał masażu".

Trump konsekwentnie zaprzecza, że wiedział o handlu ludźmi przez Epsteina. Przyznaje, że kiedyś byli przyjaciółmi, ale się pokłócili. Sprawa Epsteina niepokoi nawet zwolenników Trumpa, wierzą, że rząd ukrywa powiązania między miliarderem a bogatymi i wpływowymi osobami. 

Demokraci mają teraz w Kongresie większość potrzebną do wymuszenia głosowania nad ujawnieniem wszystkich niejawnych dokumentów związanych z Epsteinem. Republikański speaker Mike Johnson i sam Trump opierali się temu do tej pory. Trump oskarżył Demokratów, że publikują emaile, żeby odwrócić uwagę od shutdownu.

---

Ukraina ostrzeliwuje dronami rosyjskie rafinerie, ale efekt jest mniejszy niż oczekiwano. Pomimo największych ataków w historii, przetwórstwo ropy w Rosji spadło w tym roku zaledwie o 3 procent. Moskwa uniknęła głębokiego kryzysu paliwowego, wykorzystując wolne moce produkcyjne, żeby zrekompensować zniszczenia.

Drony uderzyły w co najmniej 17 głównych rafinerii. W szczycie drugiej fali ataków między sierpniem a październikiem poza grą było 20 procent rosyjskich mocy w rafineriach. Wtedy produkcja spadła o 6 procent. W skali roku tylko o 3%.

Rosja ma całkowitą zdolność przetwórczą na poziomie 6,5 miliona baryłek dziennie, ale rzadko ją w pełni wykorzystuje. Kijów twierdzi, że ataki mają zakłócić dostawy paliwa dla rosyjskich wojsk i pozbawić Moskwę dochodów z ropy. 

---

Holenderscy gangsterzy przez lata terroryzowali Niemcy, wysadzając bankomaty w nocy i uciekając autostradami z powrotem do domu. Ale teraz to się zmienia. Liczba ataków spadła do ponad 100 w tym roku. W szczycie z 2022 roku było ich 500. Seria eksplozji przestraszyła mieszkańców w całych Niemczech, gdzie gotówka wciąż jest popularna, a bankomaty często są wbudowane bezpośrednio pod mieszkaniami - pisze reuters. 

Szkody wyniosły ponad 400 milionów euro. Niemieckie banki zainwestowały ponad 300 milionów euro w zabezpieczenia - mechanizmy wypuszczające gęstą mgłę albo barwniki, które sprawiają, że banknoty stają się bezużyteczne. Wiele banków zamyka nocą hole z bankomatami. 

W zeszłym tygodniu niemiecki parlament przegłosował podwyższenie kar więzienia za takie ataki. Teraz gangi jeżdżą trochę dalej do Austrii, gdzie używanie gotówki wciąż jest powszechne. Tam ataki podwoiły się w tym roku. 

---

Po 230 latach Stany Zjednoczone oficjalnie zakończyły produkcję monety jednocentowej. Ostatnią monetę wybiła mennica w Filadelfii. Koszt produkcji pennies był cztery razy wyższy niż ich wartość. 

Zatrzymanie produkcji zaoszczędzi 56 milionów dolarów rocznie na kosztach materiałów. Pennies stanowiły 57 procent monet wprowadzonych do obiegu w ostatnim roku fiskalnym. Sprzedawcy detaliczni zaczęli zaokrąglać.

Pennies wciąż pozostaną akceptowaną formą płatności w sklepach, ale nowych monet już nie będzie. Wciąż jest ponad 300 miliardów pensów w obiegu. Ostatnia partia pięciu monet wybitych nie wejdzie do obiegu - zostanie zlicytowana przez mennicę.

---