Jarosław Kuźniar in Brief Nov. 20, 2025

Skandal korupcyjny na Ukrainie

  • Trump broni saudyjskiego księcia 
  • Dokumenty o Epsteinie zostaną ujawnione
  • Bogate kraje ograniczają pomoc dla biedniejszych 

---

Ukraiński prezydent stoi pod największą presją polityczną od początku rosyjskiej inwazji. Śledczy ujawnili, że 100 milionów dolarów zdefraudowano z sektora energetycznego przez system łapówek. Wykonawcy płacili do 15 procent wartości kontraktów za zamówienia w państwowej firmie Energoatom.

Zełenski odwołał ministrów energii i sprawiedliwości, nałożył sankcje na bliskich współpracowników. Wśród nich jest Tymur Mindich, współwłaściciel firmy medialnej prezydenta. Ponad tysiąc godzin podsłuchów. W rozmowach pojawia się kryptonim Ali Baba - tożsamość tej osoby nie jest znana.

Opozycja domaga się dymisji szefa sztabu Andrija Jermaka, uważanego za wiceprezydenta Ukrainy. Ani Zełenski, ani Jermak nie są oskarżeni o żadne przestępstwo. Sprawa uderza w zaufanie społeczne w kraju, który walczy z Rosją i potrzebuje wsparcia Zachodu. Skandal wybuchł gdy miliony Ukraińców były bez prądu przez rosyjskie ostrzały.

---

Prezydent Trump zaprzeczył w Białym Domu, że saudyjski książę Mohammed bin Salman miał jakikolwiek udział w zabójstwie dziennikarza Jamala Khashoggiego w 2018 roku. Amerykański wywiad ma przeciwne dowodu. Trump przyjął księcia z czerwonym dywanem, zorganizował spotkanie z prezesami największych amerykańskich firm.

To przykład większej zmiany w amerykańskiej polityce. Trump skupia się na transakcjach gospodarczych, nie na prawach człowieka. Chwalił przywódców Węgier, Chin, Turcji czy Salwadoru. Jednocześnie oskarżał o łamanie praw człowieka kraje ideologicznie mu obce, jak Brazylia czy RPA. 

Brett Bruen, doradca za prezydentury Obamy, powiedział, że Trump ignoruje fundamentalne zasady amerykańskich stosunków ze światem. Jego słowa i działania dają zielone światło dla autokratów. Krytycy wskazują, że poprzedni prezydenci też współpracowali z przywódcami łamiącymi prawa człowieka. Na przykład Biden był krytykowany za zbyt małą presję na Izrael w sprawie kryzysu humanitarnego w Gazie.

---

Organizacja Human Rights Watch opublikowała raport o wysiedleniu 32 tysięcy Palestyńczyków. Doszło do nich w styczniu i lutym podczas operacji Iron Wall. Mieszkańcy obozów Dżenin, Tulkarm i Nur Shams nie mogą wrócić do domów. ONZ szacuje, że 1500 budynków zostało zniszczonych lub poważnie uszkodzonych. 

Human Rights Watch przeprowadziła 31 wywiadów z wysiedlonymi Palestyńczykami, przeanalizowała zdjęcia satelitarne i filmy. Żołnierze wkraczali do domów, wydawali rozkazy ewakuacji przez głośniki zamontowane na dronach. Buldożery burzyły budynki gdy ludzie uciekali. Izraelskie siły nie zapewniły schronienia ani pomocy. Rodziny palestyńskie żyją u krewnych, w meczetach, szkołach i ośrodkach charytatywnych.

Human Rights Watch twierdzi, że to zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. Konwencje genewskie zabraniają wysiedlania cywilów z okupowanych terytoriów, chyba że są to chwilowe powody wojskowe lub bezpieczeństwo. Izraelska armia odpowiedziała, że musiała zburzyć infrastrukturę cywilną, żeby nie została wykorzystana przez bojowników. Nie podała, kiedy mieszkańcy będą mogli wrócić. Od ataku Hamasu 7 października 2023 roku izraelskie siły zabiły prawie tysiąc Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu.

---

Prezydent Trump podpisał ustawę nakazującą Departamentowi Sprawiedliwości ujawnienie dokumentów ze śledztwa w sprawie Jeffreya Epsteina. Dotąd przez długie miesiące mocno się temu sprzeciwiał, ostrzegał republikanów w Kongresie przed głosowaniem. Ale ustawa zyskała poparcie obu partii i Trump zmienił zdanie. 

Dokumenty mają być ujawnione w ciągu 30 dni. Mogą nie być kompletne - ustawa pozwala zatrzymać informacje o ofiarach i materiały dotyczące trwających śledztw. Sondaż Reutersa pokazuje, że tylko 20 procent Amerykanów, w tym 44 procent republikanów, popiera sposób, w jaki Trump radzi sobie z tą sprawą. 70 procent ankietowanych uważa, że rząd ukrywa informacje o klientach Epsteina.

Epstein został skazany w 2008 roku za nakłanianie nieletnich do prostytucji. Zmarł w więzieniu w 2019 roku - oficjalnie popełnił samobójstwo. Trump sugeruje, że ujawnienie dokumentów pomoże odkryć prawdę o związkach Demokratów z Epsteinem. Oskarżył ich o wykorzystywanie skandalu do odwrócenia uwagi od republikańskich sukcesów. 

---

Ponad 20 najbogatszych krajów świata wycofuje się z pomocy rozwojowej dla biedniejszych państw. Pokazuje to raport Commitment to Development Index. Ocenia on 38 głównych gospodarek w ponad 100 kategoriach - finanse rozwojowe, inwestycje, migracja, handel, środowisko, zdrowie, bezpieczeństwo i technologia.

Szwecja, Niemcy, Norwegia i Finlandia pozostały na szczycie listy. Wielka Brytania awansowała na piąte miejsce, ale ranking powstał przed zapowiedzią cięcia pomocy o 40 procent. Stany Zjednoczone spadły na 28 miejsce - ranking nie uwzględnia jeszcze miliardowych cięć wprowadzonych przez Trumpa. Trump zamknął agencję USAID wcześniej w tym roku. Wiele krajów rozwiniętych przenosi pieniądze z pomocy na wydatki obronne.

Raport pokazuje też dobre wieści. Ponad trzy czwarte krajów zmniejszało emisje między 2019 a 2023 rokiem, choć wzrost w Chinach podniósł całkowity poziom. Więcej krajów przyjmowało migrantów i uchodźców. Ale ogólny trend jest negatywny - rośnie eksport broni, bariery handlowe i subsydia dla paliw kopalnych. Ranking publikowany jest co dwa lata.

---